در پی کاهش بارندگی و کاهش سطح آب سدها، سهم نیروگاه‌های برق‌آبی از تولید برق کشور به‌طور محسوسی کاهش یافته است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که این نیروگاه‌ها در سال‌های اخیر با افت ظرفیت تولید مواجه بوده‌اند و ادامه روند خشکسالی می‌تواند چالش‌های بیشتری برای تأمین پایدار برق کشور ایجاد کند.
انرژی های تجدید پذیر
وزیر نیرو در واکنش به بحران خشکسالی و کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برق‌آبی اعلام کرد که تنها کمتر از ۲ هزار مگاوات از ظرفیت ۱۲ هزار و ۵۰۰ مگاواتی این نیروگاه‌ها قابل استفاده است. او از تلاش‌های دولت برای افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه نیروگاه‌های خورشیدی، و مدیریت بحران انرژی در تابستان پیش رو خبر داد.
مالک شریعتی نیاسر، عضو کمیسیون انرژی مجلس، به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه هفتم توسعه کشور اشاره کرد و تاکید کرد که دولت و مجلس باید بر اجرای برنامه‌ها در این حوزه تمرکز کنند. وی همچنین از پیگیری‌های ویژه دولت برای افزایش تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر و مشارکت مردم در این پروژه‌ها خبر داد.
سازمان ساتبا تعرفه برق تجدیدپذیر را برای دوره‌های اسفند ۱۴۰۳، فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ اعلام کرد. این تعرفه‌ها در قبوض مصرفی مشترکان صنعتی با مصرف بیش از یک مگاوات و دستگاه‌های اجرایی مشمول قانون خدمات کشوری اعمال می‌شود. این اقدام در راستای اجرای ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان و عدم تامین درصد مقرر برق مصرفی از طریق منابع تجدیدپذیر است.
رئیس صندوق توسعه ملی اعلام کرد این صندوق هیچ محدودیتی برای تأمین منابع مالی نیروگاه‌های تجدیدپذیر ندارد و بخش خصوصی می‌تواند برای تأمین مالی به بانک‌های عامل مراجعه کند. همچنین، ساتبا هزینه‌ای برای اتصال نیروگاه‌ها به شبکه دریافت نمی‌کند.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی یزد در جلسه توسعه خورشیدی استان، از آمادگی کامل برای حمایت از سرمایه‌گذاران در حوزه انرژی‌های پاک خبر داد. او با اشاره به ظرفیت بالای یزد در تولید انرژی خورشیدی، گفت این شرکت با ارائه زمین، زیرساخت و تسهیلات ویژه، به دنبال تبدیل استان به قطب انرژی تجدیدپذیر کشور است.
مهدی سرخوش، مدیرکل دفتر واگذاری و توسعه اراضی کشور، از هدف‌گذاری تأمین هزار مگاوات برق از انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش ناترازی برق کشور خبر داد. او تأکید کرد که این طرح نیازمند هماهنگی میان وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط است و برای استفاده از آن، زمین‌های دولتی و در مالکیت دولت برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر تخصیص می‌یابند. با توسعه منابع تجدیدپذیر، کشور به سمت تأمین پایدار انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی حرکت می‌کند.
وزارت نیرو با هدف کاهش وابستگی صنایع به شبکه سراسری برق، مشوق‌هایی نظیر تسهیلات مالی، تعویق اقساط مالیاتی، تسهیل واردات تجهیزات و اختصاص ارز بیشتر را برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر توسط صنایع در نظر گرفته است. این اقدام در راستای جبران ناترازی انرژی و تامین پایدار برق در تابستان و زمستان اجرا می‌شود.
طبق گزارش سال ۲۰۲۵ اندیشکده انرژی «امبر»، سهم انرژی‌های پاک از برق جهانی در سال ۲۰۲۴ برای اولین‌بار از ۴۰ درصد فراتر رفت. خورشیدی با رشد ۲۹ درصدی، بزرگ‌ترین موتور رشد تجدیدپذیرها بود. با وجود این، افزایش گرما باعث رشد مصرف برق و بالا رفتن سهم سوخت‌های فسیلی شد.
وزیر نیرو با ابلاغ ضوابط و نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر غیردولتی خورشیدی و بادی، نرخ‌های جدید را برای ظرفیت‌های مختلف در سال ۱۴۰۴اعلام کرد. نرخ‌های جدید خرید تضمینی برق به طور قابل توجهی افزایش یافته و از جمله اقدامات جدید می‌توان به خرید تضمینی برق خورشیدی از نیروگاه‌های خورشیدی برای حمایت از اقشار کم‌درآمد اشاره کرد.
محققان چینی به تازگی پیشرفتی چشمگیر در زمینه تولید هیدروژن از طریق شکستن آب با استفاده از نور خورشید حاصل کرده‌اند. این محققان با استفاده از تغییرات ساختاری در دی‌اکسید تیتانیوم و افزودن عنصر نادر اسکاندیم، توانسته‌اند کارایی این فرآیند را ۱۵ برابر افزایش دهند. این پیشرفت نویدبخش بهبود چشمگیر در بهره‌وری انرژی‌های پاک و تولید هیدروژن پایدار است.
آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) در گزارش جدید خود اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴، ظرفیت جهانی تولید برق از منابع تجدیدپذیر به ۴۴۴۸ گیگاوات رسیده و رشد سالانه ۱۵.۱ درصدی را ثبت کرده است. با این حال، برای دستیابی به هدف سه‌برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا ۲۰۳۰، رشد سالانه باید به ۱۶.۶ درصد افزایش یابد.