خورشید، قهرمان سرمایه‌گذاری جهانی انرژی در سال ۲۰۲۵

چشم‌انداز انرژی/ گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه انرژی در سال ۲۰۲۵ به رکورد بی‌سابقه ۳.۳ تریلیون دلار خواهد رسید، با وجود چالش‌هایی همچون تنش‌های ژئوپلیتیکی و عدم قطعیت‌های اقتصادی. نکته برجسته این گزارش، جذب سرمایه‌ای دو برابری فناوری‌های پاک نسبت به سوخت‌های فسیلی است.

سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک شامل انرژی‌های تجدیدپذیر، نیروگاه‌های هسته‌ای، شبکه‌های برق، ذخیره‌سازی انرژی، سوخت‌های کم‌انتشار، بهینه‌سازی مصرف و الکتریکی‌سازی، امسال به ۲.۲ تریلیون دلار می‌رسد. این افزایش نه تنها ناشی از تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بلکه متاثر از سیاست‌های صنعتی راهبردی، نگرانی‌های امنیت انرژی و رقابت‌پذیری اقتصادی فناوری‌های مبتنی بر برق است. در مقابل، سرمایه‌گذاری در نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ به ۱.۱ تریلیون دلار خواهد رسید.

این دهمین نسخه از گزارش سالانه «سرمایه‌گذاری جهانی انرژی» آژانس بین‌المللی انرژی علاوه بر ارزیابی جامع چشم‌انداز فعلی سرمایه‌گذاری در سوخت‌ها، فناوری‌ها و مناطق مختلف جهان، تحولات عمده دهه گذشته را نیز بررسی می‌کند.

فاتح بیرول، مدیر اجرایی IEA، در این زمینه گفت: «در میان ابهامات ژئوپلیتیکی و اقتصادی که چشم‌انداز صنعت انرژی را تحت تاثیر قرار داده‌اند، امنیت انرژی به مهم‌ترین عامل رشد سرمایه‌گذاری جهانی در سال جاری تبدیل شده است. کشورها و شرکت‌ها در تلاش‌اند خود را در برابر انواع ریسک‌ها محافظت کنند.» وی افزود: «اگرچه برخی سرمایه‌گذاران به دلیل شرایط اقتصادی و تجاری در انتظار تصمیم‌گیری برای پروژه‌های جدید هستند، اما تا کنون تاثیر محسوسی بر پروژه‌های موجود مشاهده نشده است.»

وی با اشاره به روند تاریخی گفت: «وقتی IEA اولین گزارش سرمایه‌گذاری جهانی انرژی را تقریبا ده سال پیش منتشر کرد، چین در سال ۲۰۱۵ اندکی جلوتر از ایالات متحده در سرمایه‌گذاری انرژی قرار داشت. امروز، چین بدون شک بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار انرژی در جهان است؛ دو برابر اتحادیه اروپا و تقریباً برابر با مجموع سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا و آمریکا.»

در طول یک دهه گذشته، سهم چین از هزینه‌های جهانی انرژی پاک از یک‌چهارم به نزدیک به یک‌سوم افزایش یافته است. این رشد عمدتاً ناشی از سرمایه‌گذاری‌های راهبردی در فناوری‌های متنوعی از جمله خورشیدی، بادی، آبی، هسته‌ای، باتری‌ها و خودروهای برقی است. هم‌زمان، سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه نفت و گاز بیشتر به منطقه خاورمیانه متمرکز شده است.

روندهای سرمایه‌گذاری کنونی به روشنی نشان می‌دهند که عصر جدیدی با عنوان «عصر برق» در حال نزدیک شدن است. یک دهه پیش، سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی ۳۰ درصد بیشتر از سرمایه‌گذاری در تولید برق، شبکه و ذخیره‌سازی بود؛ اما امسال، سرمایه‌گذاری در حوزه برق ۵۰ درصد بیشتر از کل هزینه‌های مرتبط با نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ خواهد بود.

هزینه‌های جهانی در تولید برق کم‌انتشار طی پنج سال گذشته تقریباً دو برابر شده‌اند که رهبری این رشد به عهده انرژی خورشیدی است. پیش‌بینی می‌شود سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی، شامل نیروگاه‌های بزرگ و پنل‌های خورشیدی خانگی، در سال ۲۰۲۵ به ۴۵۰ میلیارد دلار برسد و بزرگ‌ترین سهم سرمایه‌گذاری انرژی جهان را به خود اختصاص دهد. همچنین، سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی باتری نیز به سرعت در حال افزایش است و امسال از ۶۵ میلیارد دلار فراتر خواهد رفت.

سرمایه‌گذاری در انرژی هسته‌ای طی پنج سال اخیر ۵۰ درصد رشد داشته و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ به حدود ۷۵ میلیارد دلار برسد. رشد سریع تقاضای برق همچنین موجب ادامه سرمایه‌گذاری در تامین زغال‌سنگ، عمدتاً در چین و هند، شده است. در سال ۲۰۲۴، چین ساخت تقریباً ۱۰۰ گیگاوات نیروگاه زغال‌سنگ جدید را آغاز کرد که بیشترین میزان تصویب نیروگاه‌های زغال‌سنگ در جهان از سال ۲۰۱۵ تاکنون است.

یکی از نگرانی‌های مهم در امنیت برق، سرمایه‌گذاری ناکافی در شبکه‌های برق است که با وجود رشد به ۴۰۰ میلیارد دلار سالانه، هنوز با میزان هزینه‌های تولید و الکتریکی‌سازی همخوانی ندارد. برای حفظ امنیت برق، لازم است سرمایه‌گذاری در شبکه‌ها تا اوایل دهه ۱۳۵۰ شمسی به سطحی برابر با هزینه‌های تولید برسد، اما این امر به دلیل طولانی بودن مراحل مجوزدهی و محدودیت‌های زنجیره تامین تجهیزات مانند ترانسفورماتورها و کابل‌ها کند شده است.

قیمت‌های پایین‌تر نفت و انتظارات کاهش تقاضا باعث می‌شود برای نخستین بار از سقوط کووید ۱۹ در سال ۲۰۲۰، سرمایه‌گذاری در حوزه بالادستی نفت کاهش یابد. این کاهش ۶ درصدی عمدتاً به دلیل افت شدید هزینه‌ها در تولید نوعی از نفت خام موسوم به tight oil یا نفت سخت‌بازده در آمریکا است. در مقابل، سرمایه‌گذاری در تأسیسات جدید گاز طبیعی مایع (LNG) در مسیر صعودی است، با پروژه‌های نوینی در آمریکا، قطر، کانادا و دیگر کشورها که در حال آماده‌سازی برای راه‌اندازی هستند. بین سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸، بازار جهانی LNG بزرگ‌ترین رشد ظرفیت تاریخ خود را تجربه خواهد کرد.

بر اساس این گزارش، الگوی هزینه‌کردها در سطح جهان بسیار نابرابر است و بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه به ویژه در آفریقا با مشکلات جدی در جذب سرمایه برای زیرساخت‌های انرژی مواجه‌اند. امروزه آفریقا تنها ۲ درصد از سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی پاک را به خود اختصاص می‌دهد، در حالی که ۲۰ درصد جمعیت جهان و رشد سریع تقاضای انرژی در این قاره حضور دارد. طی یک دهه گذشته، سرمایه‌گذاری کل در آفریقا یک سوم کاهش یافته است که ناشی از افت سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی و رشد ناکافی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است. برای پر کردن این شکاف مالی در کشورهای آفریقایی و سایر اقتصادهای نوظهور، نیاز است سرمایه‌گذاری‌های مالی بین‌المللی افزایش یابد و به صورت هدفمند برای جذب سرمایه‌های خصوصی بیشتر به کار گرفته شود.

نسخه امسال گزارش «سرمایه‌گذاری جهانی انرژی» شامل یک ابزار تعاملی داده است که به کاربران امکان مقایسه سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مختلف، سوخت‌ها و فناوری‌ها در دو بازه ۲۰۱۶–۲۰۲۰ و ۲۰۲۱–۲۰۲۵ را می‌دهد. این ابزار شامل روندهای جهانی و همچنین داده‌های ۱۹ کشور و منطقه مختلف است.

لینک کوتاه شده : Energyhorizon.ir/n/aae4f