حرکت نابرابر جهان در مسیر سبز

به گزارش چشم‌انداز انرژی، آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) در گزارش جدید خود از رشد بی‌سابقه سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی‌های پاک و انتقال انرژی خبر داده است. بر اساس این گزارش، سرمایه‌گذاری جهانی در سال ۲۰۲۴ به ۲.۴ تریلیون دلار رسیده است که ۲۰ درصد افزایش نسبت به میانگین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد و رکوردی تاریخی به شمار می‌رود. این رشد چشمگیر، گرچه حاکی از حرکت جهانی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر است، همزمان نشان می‌دهد که هنوز شکاف‌های جدی در سرمایه‌گذاری‌ها و تأمین مالی فناوری‌ها و مناطق مختلف جهان وجود دارد. تحقق هدف جهانی سه برابر کردن ظرفیت انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ بدون تلاش‌های هماهنگ و هدایت‌شده بخش عمومی و خصوصی، به چالش کشیده شده است.

رشد چشمگیر سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی و بخش برق

حدود یک‌سوم سرمایه‌گذاری‌های جهانی (۸۰۷ میلیارد دلار) در سال ۲۰۲۴ به فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر اختصاص یافته است. سهم بخش برق از این سرمایه‌گذاری‌ها ۹۶ درصد بوده و روند بلندمدت تمرکز سرمایه بر بخش برق ادامه دارد. در این میان، انرژی خورشیدی فتوولتائیک با ۵۵۴ میلیارد دلار سرمایه و رشد ۴۹ درصدی برجسته‌ترین فناوری بوده و پیشران اصلی سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک به شمار می‌رود.با وجود این موفقیت، سرمایه‌گذاری در هیدروژن سبز، فناوری‌های کربن‌گیری و ذخیره‌سازی انرژی در سال ۲۰۲۴ کاهش داشته و گزارش تأکید می‌کند که برای تحقق اهداف جهانی، سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها باید به شدت افزایش یابد. همچنین سرمایه‌گذاری در باتری‌ها و فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی با وجود رشد مداوم، هنوز به حدود سه برابر میزان فعلی برای هماهنگی با اهداف جهانی نیاز دارد. این نکات نشان می‌دهد که گرچه انرژی خورشیدی روندی مثبت دارد، اما فناوری‌های پشتیبان و مکمل نیازمند شتاب و سرمایه‌گذاری بیشتر هستند.

شکاف‌های سرمایه‌گذاری و نابرابری منطقه‌ای

یکی از چالش‌های اساسی که گزارش IRENA بر آن تأکید دارد، عدم توازن در توزیع سرمایه‌گذاری‌هاست. تنها ۲ درصد از سرمایه‌گذاری‌های ۸۰۷ میلیارد دلاری انرژی‌های تجدیدپذیر به فقیرترین کشورهای جهان رسیده است، در حالی که سرانه سرمایه‌گذاری در چین، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه حدود ۱۵ برابر بیشتر از آفریقای جنوب صحرای آفریقا است. این اختلاف فاحش نشان می‌دهد که اتکای بیش از حد به سرمایه خصوصی سودمحور باعث شده برخی کشورها و مناطق با پتانسیل بالا، از مزایای انرژی‌های تجدیدپذیر محروم بمانند. بدون هدایت هدفمند سرمایه‌گذاری‌ها، خطر عقب ماندن بخش قابل توجهی از جمعیت جهان از انرژی پاک و توسعه پایدار وجود دارد.

ضرورت تأمین مالی اثرمحور و رهبری بخش عمومی

آژانس IRENA تأکید می‌کند که بخش عمومی نقش کلیدی در رهبری انتقال انرژی دارد. برای پر کردن شکاف سرمایه‌گذاری، استفاده از وام‌های ترجیحی با نرخ بهره پایین و دوره بازپرداخت طولانی، همراه با کمک‌های بلاعوض و گرنت‌ها ضروری است. این اقدام‌ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه و نوظهور اهمیت دارد تا بار بدهی‌ها افزایش نیابد و فرصت‌های برابر برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد شود.

سرمایه‌گذاری‌ها باید علاوه بر سود اقتصادی، با شاخص‌های اقلیمی، محیط‌زیستی، اجتماعی و توسعه‌ای هماهنگ باشند تا تأثیر واقعی و پایداری ایجاد شود. چارچوب‌های شفاف و مستحکم برای هدایت سرمایه‌های اثرمحور می‌تواند جریان سرمایه را به سمت فناوری‌های کم‌سرمایه، مناطق محروم و پروژه‌های با ارزش اجتماعی هدایت کند.

لزوم شتاب سرمایه‌گذاری برای تحقق اهداف ۲۰۳۰

برای دستیابی به هدف سه برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰، سرمایه‌گذاری‌ها باید علاوه بر انرژی خورشیدی، در باد ساحلی و خشکی، انرژی دریایی، زمین‌گرمایی، زیست‌توده و برق‌آبی نیز افزایش یابد. علاوه بر این، بهینه‌سازی بهره‌وری انرژی و گسترش فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا رشد سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک واقعی و پایدار باشد. بدون اقدامات فوری در سیاست‌گذاری هدفمند، هدایت سرمایه‌های بخش عمومی و تأمین مالی اثرمحور، دستیابی به اهداف جهانی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای در انرژی‌های تجدیدپذیر با خطر مواجه خواهد شد.

گزارش IRENA نشان می‌دهد که جهان با وجود رکورد سرمایه‌گذاری ۲.۴ تریلیون دلاری هنوز در مسیر توسعه پایدار انرژی‌های تجدیدپذیر با چالش‌ها و نابرابری‌های جدی مواجه است. تنها با همراهی سیاست‌گذاری قوی، سرمایه‌گذاری اثرمحور و رهبری فعال بخش عمومی می‌توان شکاف‌ها را کاهش داد و مسیر رسیدن به اهداف جهانی انرژی پاک تا سال ۲۰۳۰ را هموار کرد.

لینک کوتاه شده : Energyhorizon.ir/n/01684