در حالیکه چین در حال شکستن رکوردهای جهانی در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر است، دادههای رسمی جدید از بروز یک پارادوکس نگرانکننده در این مسیر خبر میدهند؛ پارادوکسی که از یکسو نوید جهشی تاریخی در ظرفیت نصبشدهی مزارع خورشیدی و بادی میدهد و از سوی دیگر، با افزایش شدید میزان هدررفت برق تولیدی، کارایی این توسعه را زیر سؤال میبرد. بر اساس این گزارش، میزان اتلاف برق خورشیدی در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ به ۶.۶ درصد و برق بادی به ۵.۷ درصد رسیده است؛ در حالیکه این ارقام در مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۳.۹ و ۳ درصد بودهاند. علت اصلی این هدررفتها، که در اصطلاح فنی «محدودسازی تولید» نامیده میشود، ناتوانی شبکههای برق در انتقال انرژی از مناطق تولید به مراکز مصرف، یا کاهش تقاضای محلی اعلام شده است. این وضعیت در مناطقی چون تبت و قینگهای بهشکل حادتری نمود پیدا کرده، بهطوریکه نرخ هدررفت در تبت تا ۳۳.۹ درصد برای خورشیدی و ۳۰.۲ درصد برای بادی رسیده است. اکنون تمرکز سیاستگذاران چینی از گسترش تولید به بهرهوری مصرف و توسعه زیرساختهایی نظیر ذخیرهسازی و انتقال انرژی تغییر جهت داده است. این چرخش، نقطه عطفی در راهبرد انرژی چین محسوب میشود.
انرژی های تجدید پذیر
در حالی که طی دهه ۹۰ بیش از سه هزار هکتار زمین در خراسان رضوی برای احداث نیروگاههای خورشیدی و بادی واگذار شده بود، کمتر از یک درصد این اراضی به بهرهبرداری رسید. اکنون ۸۰ درصد زمینها بازپسگیری شده و توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در استان وارد فاز جدیدی شده است.
با هدفگذاری ۳۰ هزار مگاواتی برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر تا سال ۱۴۰۷، رئیس سازمان انرژیهای تجدیدپذیر از رشد جهشی ظرفیت تولید برق پاک خبر داد و گفت: تا پایان شهریور امسال، حدود ۴ هزار مگاوات ظرفیت جدید به نیروگاههای خورشیدی و بادی کشور افزوده میشود.
رئیسکل بانک مرکزی در پیامی به مناسبت شصتوپنجمین سالروز تأسیس این نهاد، از تدوین بستههای مالی ارزی و ریالی برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر خبر داد. این اقدام در راستای رفع ناترازی انرژی و حمایت از سرمایهگذاری در طرحهای اولویتدار ملی صورت میگیرد.
استاندار تهران با انتقاد از روند کند اجرای پروژههای انرژی در استان، هشدار داد که ادامه وضعیت فعلی میتواند بحران امنیت انرژی در پایتخت را تشدید کند. او با اشاره به واگذاری زمین به پروژههای خورشیدی و نبود پیشرفت در بسیاری از آنها، از موانع اداری، ناهماهنگیهای بیندستگاهی و کمکاری برخی سرمایهگذاران بهعنوان دلایل اصلی توقف طرحها نام برد و خواستار تسریع در صدور مجوزها و اصلاح روندهای فعلی شد.
در حالی که انجمن بلاکچین ایران از آمادگی شرکتهای دانشبنیان و فعالان این حوزه برای احداث نیروگاههای تجدیدپذیر خبر داده، به گفته دبیر کارگروه استخراج رمز ارز انجمن بلاکچین ایران، وزارت نیرو تاکنون با پیشنهادهای این انجمن موافقت نکرده است. انجمن بلاکچین میگوید این ظرفیت میتواند علاوه بر تأمین برق مورد نیاز مراکز استخراج رمزارز، به توسعه انرژیهای پاک در کشور نیز کمک کند.
صندوق توسعه ملی با مجوز رهبر انقلاب، نخستین پرداخت ۲۰۰ میلیون دلاری خود را برای سرمایهگذاری در نیروگاههای تجدیدپذیر انجام داد. این اقدام مهم گامی موثر در حمایت از پروژههای انرژی پاک و تسریع در تامین مالی زیرساختهای سبز کشور به شمار میرود.
با حضور معاون وزیر نیرو، آیین معارفه حمیدرضا عظیمی بهعنوان مشاور عالی و قائممقام جدید ساتبا و روحالله حمیدیان بهعنوان سرپرست دفتر روابط عمومی و امور بینالملل این سازمان برگزار شد. در این مراسم، معاون وزیر نیرو ضمن اشاره به بحران کمآبی و افزایش مصرف برق، بر لزوم شتاب در توسعه تجدیدپذیرها تأکید کرد و از هدفگذاری برای افزایش ماهانه هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر کشور خبر داد.
وزیر نیرو در آیین افتتاح پروژههای خورشیدی استان خراسان جنوبی تأکید کرد که ایجاد محیطی جذاب و تسهیلگر برای سرمایهگذاران، اولویت اصلی وزارت نیرو در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر است. عباس علیآبادی با اشاره به حذف موانع و حمایتهای دولت، گفت: «روند توسعه نیروگاههای خورشیدی در کشور شتاب گرفته و فرصتهای سرمایهگذاری گستردهای برای بخش خصوصی فراهم شده است.»
رئیس سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی (ساتبا) با تأکید بر ماده ۴۶ قانون برنامه پنجساله هفتم، اعلام کرد که سازمان تازهتأسیس «بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی» صرفاً در حوزه بهرهوری انرژی فعالیت دارد و مسئولیتی در زمینه توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر ندارد. وی همچنین از ادامه برنامههای گسترده ساتبا برای توسعه انرژیهای پاک خبر داد.
رئیسجمهور در نامهای رسمی به دبیر ستاد راهبردی تحول دولت، خواستار نهاییشدن روند تأسیس «سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی» تا پایان شهریورماه شد. این سازمان که نخستینبار در ۱۵ دیماه ۱۴۰۳ با دستور مستقیم رئیسجمهور طراحی شد، با هدف حل ناترازی انرژی، تصمیمگیری راهبردی درباره یارانهها، و تجمیع ساختارهای پراکنده از جمله انحلال ساتبا، اکنون وارد مرحله اجرا شده است.
پژوهشگران دانشگاه تهران مدل نوآورانهای برای طراحی سیستم ترکیبی انرژی خورشیدی و حملونقل پاک ارائه دادند که بهطور ویژه روی جزیره قشم متمرکز است. این مدل با هدف بهینهسازی مصرف انرژی، کاهش انتشار کربن و توسعه پایدار زیرساختها در مناطق حساس جغرافیایی طراحی شده است.