انرژی های تجدید پذیر

محققان دانشگاه صنعتی شریف موفق به طراحی و ساخت نوعی ابرخازن انعطاف‌پذیر شده‌اند که می‌تواند در سامانه‌های انرژی تجدیدپذیر مانند توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی، تجهیزات پوشیدنی و کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. این فناوری نوین ایرانی ظرفیت ذخیره انرژی بالا، دوام چرخه‌ای بیشتر و وزن سبک را ارائه می‌دهد.

گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) نشان می‌دهد که جهان با وجود ثبت رکوردهای بی‌سابقه در توسعه ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۴، هنوز از اهداف توافق‌نامه COP28 عقب مانده است. طبق این گزارش، ظرفیت جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر در سال گذشته ۵۸۲ گیگاوات افزایش داشته است، اما برای دستیابی به هدف سه‌برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا ۱۱.۲ تراوات تا سال ۲۰۳۰، نیاز به ساخت سالانه ۱۱۲۲ گیگاوات جدید وجود دارد و رشد سالانه باید به ۱۶.۶ درصد برسد. علاوه بر این، بهبود بهره‌وری انرژی نیز با تنها ۱ درصد کاهش شدت مصرف جهانی، بسیار پایین‌تر از نرخ ۴ درصد مورد نیاز برای تحقق اهداف COP28 بوده است. گزارش همچنین بر ضرورت یکپارچه‌سازی اهداف انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه‌های ملی اقلیمی، افزایش سرمایه‌گذاری جهانی تا ۱.۴ تریلیون دلار سالانه، و ارتقای همکاری‌های بین‌المللی در زمینه زنجیره‌های تأمین و فناوری‌های پاک تأکید می‌کند. دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، و دبیرکل IRENA، فرانچسکو لا کامرا، هر دو بر لزوم سرعت‌بخشی به گذار عادلانه انرژی، مدرن‌سازی شبکه‌ها، توسعه پروژه‌های خورشیدی، بادی و برق‌آبی و تقویت زیرساخت‌های ذخیره‌سازی انرژی تأکید کردند تا اهداف COP30 محقق شود و امنیت انرژی و رشد اقتصادی نیز تقویت گردد.

زهره اولیاء، مدیرکل دفتر بررسی‌های اقتصادی و تأمین منابع مالی ساتبا، از راه‌اندازی مدل‌های نوین تأمین مالی برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران خبر داد و اعلام کرد: «بانک‌ها و نهادهای مالی اکنون قراردادهای خرید برق تجدیدپذیر را به‌عنوان وثیقه قابل قبول می‌پذیرند که روند سرمایه‌گذاری در این بخش را تسهیل می‌کند.»

با حضور برخط رئیس‌جمهور، ۲۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی جدید در نقاط مختلف کشور به بهره‌برداری رسید و عملیات اجرایی ۴۰۰ مگاوات دیگر در تهران آغاز شد. با اجرای این طرح‌ها، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران از مرز ۲۵۵۰ مگاوات گذشت و سهم انرژی‌های پاک در سبد برق کشور افزایش یافت.

صندوق توسعه ملی با همکاری مدیران عامل بانک‌ها، کارگروه مشترکی برای تسهیل سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر راه‌اندازی کرد. این کارگروه اجرای دو طرح ملی احداث ۷ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و ۸ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و بادی توسط بخش خصوصی را پیگیری و فرآیند معرفی متقاضیان و امضای قرارداد کارگزاری مالی را تسریع می‌کند.

آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد زنان تنها ۳۲ درصد از مشاغل تمام‌وقت در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر را در اختیار دارند؛ سهمی که از سال ۲۰۱۹ تاکنون بدون تغییر مانده است. IRENA هشدار می‌دهد رکود در برابری جنسیتی می‌تواند روند گذار به انرژی پاک را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.

با افتتاح همزمان ۲۰۴ مگاوات نیروگاه خورشیدی در ۱۲ استان کشور در قالب پویش ملی ایران آباد‌، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران از مرز ۲۵۰۰ مگاوات عبور خواهد کرد. این پروژه‌ها با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۶۱۲۰ میلیارد تومان، شامل طرح‌های بخش خصوصی و صندوق توسعه ملی هستند و هم‌زمان سامانه‌های مقیاس کوچک حمایتی به ظرفیت ۱۹.۴ مگاوات نیز به بهره‌برداری می‌رسند.

معاون فنی و مهندسی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر اعلام کرد: ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور تا پایان شهریور ۱۴۰۴ از مرز دو هزار و ۳۰۰ مگاوات عبور کرده است. وی با اشاره به رشد دو برابری این ظرفیت در دولت چهاردهم، از ورود ۲۰۴ مگاوات جدید با مشارکت صندوق توسعه ملی و بخش خصوصی خبر داد.

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در تازه‌ترین گزارش میان‌مدت خود، با عنوان «Renewables 2025» پیش‌بینی کرده است که ظرفیت جهانی نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر خواهد شد. این رشد سریع عمدتاً تحت رهبری انرژی خورشیدی فتوولتائیک رخ می‌دهد و نشان‌دهنده تحول عمیق در مسیر جهانی گذار به برق بدون کربن است. بر اساس این گزارش، افزایش ۴۶۰۰ گیگاواتی ظرفیت تجدیدپذیرها تا سال ۲۰۳۰ معادل مجموع ظرفیت تولید برق چین، اتحادیه اروپا و ژاپن است. انرژی خورشیدی بیش از ۸۰ درصد از این رشد را به خود اختصاص خواهد داد و پس از آن، انرژی بادی، برق‌آبی، زیست‌توده و زمین‌گرمایی نقش مکمل خواهند داشت. نصب نیروگاه‌های زمین‌گرمایی در بازارهای کلیدی مانند ایالات متحده، ژاپن و اندونزی به رکوردهای تاریخی خواهد رسید، و علاقه به توسعه نیروگاه‌های برق‌آبی تلمبه‌ذخیره‌ای به‌دلیل چالش‌های اتصال به شبکه افزایش یافته است. در کشورهای نوظهور آسیا، خاورمیانه و آفریقا، ترکیب رقابت‌پذیری هزینه‌ها و حمایت‌های سیاستی موجب شتاب رشد انرژی‌های تجدیدپذیر شده است، به‌طوری که هند پس از چین به دومین بازار بزرگ رشد انرژی پاک تبدیل خواهد شد. آژانس بین‌المللی انرژی تأکید کرده است که برای تحقق کامل این چشم‌انداز، کشورها باید سرمایه‌گذاری در شبکه‌ها، ذخیره‌سازی انرژی و زیرساخت‌های انعطاف‌پذیر را افزایش دهند تا پایداری و امنیت سیستم‌های برق تضمین شود. با ادامه روند فعلی، انرژی‌های تجدیدپذیر تا میانه دهه ۲۰۳۰ سهم غالب تولید برق جهان را به دست خواهند آورد و نقطه عطفی در تاریخ انرژی ایجاد خواهند کرد، جایی که تولید برق پاک از مجموع تولید فسیلی پیشی گرفته و مسیر گذار جهانی به انرژی بدون کربن با شتاب بیشتری طی خواهد شد.

دانشگاه خوارزمی در مسیری نوین برای توسعه پایدار گام برداشته است. این دانشگاه علاوه بر اجرای پروژه نصب پنل‌های خورشیدی در پردیس کرج، برنامه تأسیس «پژوهشکده انرژی‌های نوظهور» را نیز در دستور کار دارد؛ اقدامی که جایگاه خوارزمی را در پیگیری علمی و پژوهشی انرژی‌های پاک و خورشیدی ارتقا خواهد داد.

معاون وزیر نیرو و رئیس ساتبا در دیدار با سفیر نروژ بر توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تأکید کردند. ایران آمادگی دارد از تجارب نروژ در مدیریت شبکه برق و بهره‌گیری از منابع پاک، شامل نیروگاه‌های برق‌آبی، بادی و خورشیدی، برای ارتقای بهره‌وری انرژی و توسعه پروژه‌های نوین تجدیدپذیر بهره گیرد.

دفتر برنامه، بودجه و تنظیم مقررات ساتبا از راه‌اندازی سامانه آماری صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر خبر داد. این پایگاه به‌عنوان مرجع رسمی داده‌های نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و سایر منابع پاک، با هدف شفاف‌سازی و تسهیل سیاست‌گذاری، دسترسی فعالان و سرمایه‌گذاران به آمار جامع صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر ایران را فراهم می‌کند.